Тема: Декабрьские события 1986 г в Казахстане: причины и следствие
|
|
 Скачать 1.66 Mb.
|
|
Заңгер оқушы: Алматыдағы желтоқсан оқиғасы «Қазақ ұлтшылдығының көрінісі» деп бағаланды. Демонстранттарды уақытша ұстау бөлмелері менарнайы бөлімдерге, тергеу бөлімдеріне жеткізіліп, қаланың сыртына әкетілген адамдардың саны 8,5 мың адамнан асқан. Оқиғаға қатысқандарға қарсы қылмыстық істер қозғау, сот-тергеу жұмыстары кезінде дөрекі заңсыздықтарға орын берілді. Тергеу әдеттегідей асығыс, ойдан шығарылған және айыптаушылық пейілде жүргізлді. Жоғарғы оқу орындары мен кәсіпорындарында қудалау жүргізілді. Ашық сот процестері жүргізілді, барлық жерде комсомол, партия кәсіподақ жиналыстары өткізіліп, оқиғаларға қатысқандарды институттардан, жұмыстан шығу ұсынылды. Бұл шаралардың барысында 99 адам сотталды, 264 адам жоғары оқу орындарыннан 758 адам комсомолдан шығарылды. 52 адам партия қатарынан шығарылды. Ішкі істер министрлігінен 1200 адам, денсаулық сақтау және көлік министрлігінен 309 адам жұмыстан шығарылды, жоғары оқу орындарының 12 ректоры қызметінен алынды. Тәртіп сақтау органдары ұсталғандарын ұрып-соққан, киімсіз қала сыртына апарып тастаған. Партия құқық қорғау органдарына айыптау қорытындыларын тез шығару жөнінде қысым жасады. Прокуратура мұндай заңсыздыққа көңіл бөлмеді. Көптеген кінәсіз адамдар түрмеде жатты. Әр түрлі себептермен Ләззат Асанова, Ербол Спатаев, Сәбира Мұхамеджанова сияқты қызғалдақтардың өмірі қиылды. Алматы сәулет-құрылыс институтының студенті Қайрат Рұсқұлбеков тұтқындалды. Оған түрмеде Савинскийді өлтірдім деп мойнына алуды талап етіп, азаптап ұрып-соғып қысым көрсетті. Қайрат Рысқұлбеков 1987 жылғы 16 маусымда Қазақстан Жоғарғы соттың үкімімен қылмыс кодексінің 60, 65, 73-і бабымен айыпталып, ату жазасына кесілді. Кейін КСРО Жоғарғы Кеңесінің Президиумы оған кешірім жасап, жазаны 20 жыл бас бостаныдығынан айыру жазасымен ауыстырды. Ресейдің Ивдель қаласындағы колонияға кетіп бара жатқан жолда 1988 жылғы 13 мамырда Семей үрмесіне әкелінген ол 21 мамыр күні өмірмен қоштасты. Кеңес Одағы Жоғарғы Кеңесіне Венгрия, Чехословакия, Польша, Германия, Америка, Түркиядан өлім жазасына кесілген қазақ жасына кешірім жасауды сұраған жедел хаттар бірінен соң келіп жетті. Бірақ оның бәрі құр ауа, бос лепес болып шықты. Көп ұзамай КСРО бір-біріне жауыққан республикалар одағына айналып, көп жерде азамат соғысының алғашқы ұшқындары жылтырады. Жеке адам құқығы түгілі, бүкіл ұлттың құқығын табанмен таптап тұрған әкімшіл-әміршіл жүйедегі мемлекеттің Конституциясының күлі көкке ұшты. Қоғамдық өмірі қозғалмайтын қара судай болып борсып қалған комунистік қоғам – КСРО-да демократияда, адам құқығы, босатныдқ жолында қарлығаштай болып қазақ жастарының бас көтеруі бүкіл әлем халықтарын бас көтеруі бүкіл әлем халықтарын әлі күнге таңқалдырады. Халық қаһарманы атанған Қайрат Рысқұлбековтың есімі тарих бетінде мұзда жанған алау болып мәңгі қалды. «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты туралы» 2002 жылы мамыр айында заң жобасы жасалды.Осы заңның 3-бабында Мемлекеттік жастар Саясатының мақсаттары мен принциптері қарыстырылған. 1. Жастардың рухани, мәдени білімін, кәсіптік қалыптасуы мен дене тәрбиесін дамыту үшін әлеуметтік – экономикалық, құқықтық, ұйымдастырушылық жағдайлары мен кепілдіктер жасау, бүкіл қоғам мүддесі үшін олардың шығармашылық әлеуметін ашу. 2. Олардың құқытары мен заңды мүдделерін қорғау. 3. Жастарға көмек беру және әлеуметтік қызмет көрсету. 4. Жастардың әлеуметтік – маңызды бастамалырын қолдау мақсатында жүзеге асырылады. ІІ. Тармақ 1-тарау. Қазақстан Республикасының тарихи және мәдени құндықылықарының басымдығы.
4.2. – саясаткер оқушы. ХХ ғасырдың 80 жылдары іс жүзінде КСРО-дағы барлық республикаларда аса ауыр әлеуметтік-экономикалық жағдайлар қалыптасты. Қоғамдық саяси ұйымдасуы, экономиклық қатынастардың күні өткен жүйесі КСРО-ны күрделі дағдарысқа әкеліп тіреді. Дағдарысқа тіреген жағдай бұрынғы басшылықтың толғағы жеткен өзгерістерді жүзеге асыруға дәрменсіздігінен ғана емес, оның қажеттілігін түсінуге қабілетсіздігінен, барлық жақтарының тіпті азаматтардың жеке өмірінің бір орталықтан басқарылуынан; партиялық және мемлекеттік функциялардың қосылып кетіп, оның төрешілденуінен; заңдылықты бұзуынан; қоғамдық саяси өмірдің аса маңызды мәселелері бойынша жариялылықтың болмауынан айқын көрінді. Қоғамдық өмірдегі оның негізгі белгілері: тұрмыстық деңгейдің төмендеуі, материалдық игіліктерді бөлуде теңгермешіліктің етек алуы; әлеуметтік әділеттіліктің жиі бұзылып отыруы; күнделікті тіршіліктің бұрмалануы; ұлтаралық қатынастарындағы шиеленістер, адамгершіліктің азуы асқындады. 1986 жылдың 16 желтоқсаны күні Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің кезектен тыс пленумын шақыртып, 17 минутта еліне деген орасан зор еңбегі бар ұлы тұлға – Д.А.Қонаевты кетіру, тіпті Отанының ыстық-суығына отыз жылдай күйіп-піскен, жүрегі, жаны ауырған әзиз адамға бір ауыз алғыс сөз айтылмауы, демократия, гуманизм, адам құқығына еш күмән келтірмейтін аңғалақтаған қазақтарды алаңнан бірақ шығарды.Ақыры сақылдаған сары аяздан, тоталитаризмнің темір шоқпарынан сескенбеген қазақ жастарының қып-қызыл қаны демократияның тұңғыш ізіндей болып ақ қардың бетінде алаулап, лапылдап жатты. Қарға тамған қызыл қанның орнына көктемде қызыл раушан гүлі пайда болды. Қасиетті «Құран Карим» кітабында «Раушан гүлі» бірігу мен рухани ашылудың белгісі деп қаралды. Бүгін тәуелсіз Қазақстан Республикасы рухани орталыққа айналған тәрізді. 5.Сарапшы оқушы. Кеңес дәуірінде қазақ мектептерінде ұлт тарихы оқытылмады. Тіл мен дінді жойып, ұлт тарихын жауып тастап, салт-дәстүр, әдеп-ғұрыпты жұрдай етіп жалаңаштап, гендік жағынан жоюды мақсат еткен сұрқия саясат жүзеге аспай қалды. Тарихшы оқушы Желтоқсан оқиғасының мазмұнын толық ашты. Саясаткер оқушы қоғам ағзасындағы ауруларды дәл тауып, оның асқынбаған жағдайларын нақтылап көрсете білді. Отаршылдық саясаттың бейнесін ашты. «Алаш» партиясының ізін басқан «Желтоқсан» ұлттық саяси ұйымның жұмысының жеңіске толы істерін толық баяндап өтті. Оқиғаның барысында заңсыздықтар мен оны жүзеге асырушылардың еріс қылықтарының зардаптары туралы заңгер оқушы баяндап өтті. Демонстранттар ауыр жазаға ұшырағанымен, демократия ауыздықталғанымен ұлттық рух шарықтап көтерілген сәтте ешқандай қамал кедергі бола алмайтындығын «Жастар саясаты туралы заңның» мәнін атап көрсетті. Саясаткер өз сөзінде қоғамдық дағдарысқа жеткізген процестер мен ситуациялық жағдайларға тоқталып ұлттық идеологияның күретамырына балта шабу ешқандай оң нәтижеге апармайтынын мәлімдеп өтті. Авторитарлық үстемдіктің еш уақытта абырой таппайтындығын, ерте ме-кеш пе оның күйремей қоймайтын жағдайларын атап көрсетті. Бақыттың бастау бұлағы-еркіндік екендігіне тоқталды. Авторитарлық тұрған жерде еркіндік жоқ, еркіндік болмаған жерде дамудың болмайтындығына көз жеткізді. Иә, еліміз еркіндік алды және еркіндікте дамудың, танылудың әлемдік деңгейге көтерілудің қиындықтарын бастап кешіріп көптеген жеңістерге қол жеткізіп келеді. Тұңғыш Президент сайлаудан, мемлекетік рәмізден қабылдаудан бастап ұлы оқиғаға толы жылдарды өткізіп келеміз. Тәуілсіздік алғаннан бергі бүгінгі күнге дейін атқарылып жатқан істер, көзі ашылған бұлақтың өзенге айналып, өзінің теңізге құйылғаны тәрізді. Еуразиялық экономикалық САММИТ-тен, Еуропалық саяси ұйымдар мен әлемдік даму деңгейінен көріне білу, қазақ халқының рухани күштің иесі екендігінің дәлелі . ІІІ. Мұғалімнің қорытынды сөзі: Сарапшы оқытушының сөзін қуаттап келіп Мағжан Жұмабаевтың: «Мен жастарға сенемін» өлеңінен бірнеше шумақтар оқиды. Арыстандай айбатты, Жолбарыстай қайратты – Қырандай күшті қанатты, Мен жастарға сенемін! Көздерінде от ойнар, Сөздерінде жалын бар, Жаннан қымбат оларға ар, Мен жастарға сенемін! Жас қырандар – балапан, Жайып қанат ұмтылған. Көздегені көк аспан, Мен жастарға сенемін! Мағжан ағамыздың көрегендік, әулиелік сөздерінің бүгін көк байрағымызға бейнеленіп желбіреуі халқымыздың рухының билігі іспетті. Ұрпақ үні-ұлт мәртебесі. Президентіміздің Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның болашағы қоғамдық идеялық бірлігінде» деген еңбегінде аталып өткен бес дағдарыс саяси, ұлттық экономикалық, экологиялық, имандылық дағдарыстары «Қазақстан – 2030» бағдарламасын жүзеге асырудағы іс-шаралар нәтижесінде жойылып, әлемдік қауымдастық көшіне ілестік. ҚР-нің Конституциясының әрбір тарауы мен баптары уақыт өткен сайын нығайып, гүлденіп өрлеуге тиіс. «Алаштың олар құрбаны, мен жастарға сенемін!» деген Мағжан ақынның жүрек түкпірінен сыр тартар найзағайдай оттысөздері құлағымызға ғана емес,жан дүниемізде сан мәрте жаңғырып тұрған сәт бұл! Егемен елдің байрақты төрінен бір уақыт айналаға зер сала қарасаң, қазақ жастарының алмас қылыштай жарқылдап, білім мен ілімнің, өнер мен мәдениеттің, нарық пен экономиканың – барша жақсылық атаулының аулына ат байлап, байрақ желбіретіп көз жеткіземіз. Сидней аспанында мәңгілік жарық болып ұялап қалған Бекзаттан бастап бүгінгі өркениет өресінен көрініп жүрген жастар шоғыры мақтаныш сезімін туғызады. Еліміздің босағасына елтаңба боп қонақтар намыс баршамызды қамшылап та, қанаттандырып та келе жатыр. Намыс есімді ұлы күш біздің болашақ алуан асуларымыздың да алдаспан серті, айналмас кейіпті кетілмес кепілі. Қазақстан – қазақ үшін жалғыз Отан. Тіл туралы, жер туралы заңдар болашақта көзделген биіктіктен көрінуі тиіс. Қылышы мен найзасын сирақты мылтықтарын түнде басынан, күндіз қойнынан тастамай жүріп атамекен қорғаған батар бабалардың ұрпағы тіл мен жерді, дінді сақтап қалуда қателік жібермеуі мүмкін емес. Мұғалім осындай ой-толғаулардан соң сабақтағы оқушылардың жетістіктеріне қысқаша шолу жасап, еңбектерін бағалап, оларды келесі сабақтың тапсырмаларымен таныстырады. 5. Сабақтың соңы. Б.Тілеухановтың «Елім менің» әні мен «Нұр-Мұқасан» тобының орындауындағы «Бір ғасыр» әнін тыңдаумен аяқталады. Мұндай сабақ өткізудің мәні мен мақсаты төмендегідей: Оқушыларды шығармашылықпен айналысуға бейімдейді. А) Логикалық және психологиялық терей ойлауға дағдыландырады. Ә) Іскерлікке, пайымдауға, болжауға, анықтауға, нақтылауға, оқиғаның субъективті, объективті жақтарын қарастыруға т.с.с. үйретеді. Б) Қоғамдық саяси өмірдегі индивид адамдардың рөлі мен адам статусының қалыптасып, оның дамуына қоғамның тигізетін тура және кері әсерлерін дұрыс түсініп, өз орнын таба білетін кәсіпкерді даярлайды. В) Елге, жерге деген сүйіспеншілікті арттырып, ар-намысты жоғары ұстайтын адал азаматты қалыптастырады. Пайдаланылатын әдебиеттер:
Урок-семинар « Выбор, который оценит время » «Нет ничего тайного, что не сделалось явным» Библия. Омаров Б.К. учитель истории СШ № 20 Цель семинара: - организация широкого обсуждения темы декабрьских событий,
- чувство гражданственности и патриотизма и аналитических способностей, культуру умственного труда. 1.Подготовительная часть. Заранее детям объявляется тема и перечень вопросов. Класс делится на мелкие группы по 4-6 человек. В каждой группе спикер, которые выступают на семинаре, другие задают вопросы, коллективно обсуждают данную работу и вместе оценивают работу, которая проделала та или иная группа. Оформление: государственный флаг и герб РК, статьи, фотографии (коллаж) посвященные событию декабря 1986 года. Оборудование: мультимедиа (для просмотрасобытий 1986 года, комментарий Колбина Г.В). Выступление участников семинара по следующим вопросам: 1.Социально- экономический и политический контекст декабря 1986 года. 2.Что же произошло в декабре 1986 года 3.Декабрь 1986 года-предвестник развала социалистического строя 4.Результаты, последствия и уроки декабря 5.Историческое значение декабря 1986 года. Вступительное слово учителя: В истории каждого народа есть знаменательные даты, отмечающие крутые повороты его бытия, победные сражения, крупные политические события. Таким днем для Казахстана стало 16 декабря 19991 года, когда парламент республики, выражая волю народа, ввел в действие Конституционный закон «О государственной независимости РК». Закон провозгласил суверенитет и независимость страны, ее неделимость и неприкосновенность. Отправным пунктом возрождения казахской государствеености, началом коренных перемен в политической и духовной жизни стали декабрьские события 1986 года.3дня и 3 ночи, дни полные трагизма и в то же время-высокого смысла. Нескольким будущим поколениям понадобится много усилий для того, чтобы по достоинству оценить происшедшее тогда и понять по-настоящему. А сегодня нам предстоит обстоятельно поговорить о первоначальных шагах в этом направлении и проложить путь к будущему. Тезисы выступления: 1.Как известно, декабрю 1986 года предшествовала грянувшая в бывшем СССр в апреле 1985 года перестройка, которую можно было назвать «Второй оттепелью».Она перевернула многое не только в жизни бывшей Страны Советов и всей планеты, Но и в жизни каждого человека. Ни для кого не секрет, что национальный вопрос всегда остро стоял в бывшем СССР. Когда обострение национального вопроса приводило к социальным конфликтам, он решался посредством террора и насилия….. 2.Утром на площади Брежнева (ныне площадь Республики) стала собираться молодежь, об этом в 8-45 милицейская охрана здания ЦК КП Казахстана сообщила по телефону в Комитет госбезопасности республики. В 9-30 аналогичная информация, но уже официального характера поступает в КГБ республики из ЦК КП Казахстана. В ней частности говорилось о том, что на площади собралось 200-300 человек. Трагические последствия на главной площади Республики привели к гибели людей. Тщательная проверка документации кладбища «Западное» выявила серьезные недостатки… Задержанных избивали, вывозили за город в полураздетом виде и оставляли там, на морозе, помещали молодых ребят Сизо без пищи и медицинской помощи. 3.Декабрьские выступления положили начало окончательному и бесповоротному развалу советской империи. За Алма-Атой последовали Сумгаит, Тбилиси, Баку и Вильнюс. Вполне обоснованной в этой связи выглядит идея о первичной роли, которую сыграли алма-атинские события в развале СССР, выдвиутая известным правозащитником Е.Боннэр. Как и Междуречье в 3 тысячелетии до н.э. или как у маздакитов в Иране в3 веке н.э. и на сей раз меньше восьмидесяти лет понадобилось, чтобы испарился миф о социалистическом благоденствии, о возможности даже формальной его либерализации. Итак, в том, что именно алма-атинские события стали примером для других республик бывшего СССР, которые продолжили расшатывание основ советской империи, завершившееся ее распадом, есть высшая историческая справедливость. 4.Сегодня жертвами той трагедии называются Е.Сыпатаев, С.Савицкий, К.Рыскулбеков, С.Мухамеджанов, А.Асанова, К.Молданазарова, С.Кашаганов, Т.Дауренбеков. Впоследствии Рыскулбекову Кайрату Ногайбаевичу Указом Президента РК от 09.12.96. года было присвоено почетное звание «Халык Каhарманы» посмертно. События Алма-Ате стали проявлением возросшего самосознания народа, его желания пользоваться правом выражать гражданскую позицию по волнующим проблемам. В результате декабрьских выступлений в Казахстане появились узники совести, которых оболгали и бросили в тюрьмы. Вместе борясь с недостатками, нам нужно научиться уважать и ценить свою страну, которая у нас одна на всех. 5.Что это было: революция? восстание? движение? рядовое событие? Декабрьское выступление не является революцией, так как революция-это захват государственной власти лидерами массового движения путем насилия. И все же декабрьские события 1986 года в Казахстане нельзя назвать бесплодными. Самое главное-они дали духовную силу народу против произвола тоталитарной системы. Кроме того, они во многом явились провозвестником последовавших демократических преобразований в республике, обретения ею суверенитета и независимости. Заключительное слово учителя. Сегодня суверенный Казахстан, весь его многонациональный народ переживают время, которое можно назвать временем надежд на лучшее-добрые перемены в личной, семейной жизни и позитивные подвижки в общественной жизни. Не упустим ли своего шанса в потоке за сиюминутными и приходящими ценностями? Очень хотелось бы, чтобы все казахстанцы серьезно задумались над этими не праздными вопросами, если не хотят, чтобы их внуки говорили им вслед слова, сказанные когда-то философом Альбертом Камю: «Они не смогли сделать так много, но и отважились на малое..» Благодарю всех за участие! Устный журнал 16 декабря 1991 г. Конституционный закон «О государственной независимости»: памятная дата событий 1986 г. Борсукова Валентина Михайловна, Учитель истории ЕМГ Страницы журнала
Справка: данный материал может использоваться во внеклассной и учебной деятельности, служить информацией для родителей в воспитании у ребенка чувства гражданственности и патриотизма, использоваться учителями-предметниками на уроках. Цель: Вести глубокую, целенаправленную работу с детьми по изучению истории Казахстана, воспитывать любовь и уважение к традициям, культуре, к государственному языку и государственной символике. Помочь формированию у учащихся чувства гражданского долга и активного отношения к жизни, к развитию нашего общества. Этому способствует ознакомление их с вкладом Казахстана в мировую науку и культуру в прошлом, с ее современным научно-техническим потенциалом. Воспитание чувства гордости за успехи развития нашей страны: признание Казахстана мировым сообществом, улучшение экономики Республики, поднятие уровня жизни народа, развитие науки, производства, культуры и спорта, космические достижения Казахстана и осознание каждым ребенком роли Астаны, Алматы, других городов как ведущих в Казахстане центров духовности и культуры, фундаментальных и естественных наук, передовой промышленной техники, технологии. Воспитание гражданственности. Это прежде всего: формирование у учащихся правовой и политической культуры, становление общественно активной, социально компетентной личности, знающей и уважающей права и свободы человека, умеющей отстаивать и защищать их, наделенной гражданским самосознанием. При формировании гражданских ценностей важно воспитывать ребенка на основе социокультурных и исторических достижений многонационального народа Казахстана, народов других стран, на культурных и исторических традициях родного края, примерах жизни и деятельности земляков. Хроника событий Первым предвестником кардинального изменения общественно-политической ситуации в СССР стали события 17-18 декабря 1986 г. в г. Алма-Ата, связанные с назначением Первым секретарем ЦК Коммунистической партии Казахской ССР Г. Колбина. Группа учащейся молодежи под националистическими лозунгами вышла на улицы города. Сложившейся ситуацией воспользовались антиобщественные лица, допустив эксцессы в отношении представителей правопорядка, а также оскорбительные, хулиганские выпады против граждан. Ко времени прибытия оперативного резерва на площади собралось уже более 2,5 тысяч человек. Хулиганы распространяли листовки националистического характера, высказывали несогласие с решениями органов государственной власти, ЦК Компартии Казахстана. Во второй половине дня перед собравшимися людьми выступили секретарь ЦК Компартии Казахстана З.К. Камалиденов, Председатель Президиума Верховного Совета Казахской ССР СМ. Мукашев, Председатель Совета Министров республики Н.А. Назарбаев, которые разъясняли пагубность противоправных действий, призывали молодежь возвратиться на учебные и рабочие места. Однако, их выступления не достигли цели. Агрессивность толпы не снижалась, усилились националистические выкрики, в сторону трибуны войсковых и милицейских цепочек полетели камни. В течение последующих двух часов на площадь прорвалось еще порядка двух тысяч человек, вооруженных палками, металлическими прутьями и трубами. В 20 часов 17 декабря 1986 г. в Алма-Ату по указанию Министра внутренних дел СССР генерал-полковника Власова А.В. прибыла группа сотрудников центрального аппарата МВД СССР- В ее состав входили начальствующий состав уголовного розыска, охраны общественного порядка, вневедомственной и пожарной охраны, следственного управления, офицеры внутренних войск и другие. Возглавлял группу заместитель Министра внутренних дел СССР генерал-полковник внутренней службы Б.К. Елисов. Он прибыл на командный пункт, заслушал Министра внутренних дел Казахской ССР и его заместителей, оценил обстановку и по согласованию с Правительством республики решил провести специальную операцию. К этому времени в распоряжении руководителя операции находилось: сотрудников органов внутренних дел - 2 414, курсантов школы милиции - 400, курсантов пожарно-технического училища - 280, военнослужащих внутренних войск - 548. Всего 3 642 человека. Кроме того, к операции могло быть привлечено около двух тысяч внештатных сотрудников милиции и членов добровольных народных дружин. В 20 часов 17 декабря 1986 г. в Алма-Ату по указанию Министра внутренних дел СССР генерал-полковника Власова А.В. прибыла группа сотрудников центрального аппарата МВД СССР. В ее состав входили начальствующий состав уголовного розыска, охраны общественного порядка, вневедомственной и пожарной охраны, следственного управления, офицеры внутренних войск и другие. Возглавлял группу заместитель Министра внутренних дел СССР генерал-полковник внутренней службы Б.К. Елисов. Он прибыл на командный пункт, заслушал Министра внутренних дел Казахской ССР и его заместителей, оценил обстановку и по согласованию с Правительством республики решил провести специальную операцию. К этому времени в распоряжении руководителя операции находилось: сотрудников органов внутренних дел - 2 414, курсантов школы милиции - 400, курсантов пожарно-технического училища - 280, военнослужащих внутренних войск - 548. Всего 3 642 человека. Кроме того, к операции могло быть привлечено около двух тысяч внештатных сотрудников милиции и членов добровольных народных дружин. Лидеры отрицательно настроенной молодежи к 0.30 часам 18 декабря вновь сформировали толпу до 700 человек, которая по ул. Мира и ул. им. Фурманова подошла к площади, однако пройти на нее не смогла. Наряды, блокировавшие площадь, четко выполняли свои обязанности и не дали спровоцировать обострение обстановки. В результате проведенной разъяснительной работы численность толпы постепенно сокращалась. 18 декабря 1986г. основные усилия были сосредоточены на площади, был создан мощный резерв, способный самостоятельно выполнить задачу по оцеплению и рассредоточению толпы. На дальних подступах к площади из числа сотрудников МВД Казахской ССР были созданы усиленные наряды для самостоятельного противодействия мелким (до 20 человек) группам. К этому времени активизировалась работа патрульных групп, групп ограничения движения, оперативных и оперативно-следственных работников. Фильтрационные пункты возглавили наиболее опытные сотрудники следственного управления. До 15 часов 18 декабря 1986 г. группировка сил и средств успешно справлялась с поставленными задачами, не допускала концентрации людей, наиболее агрессивные участники изымались и направлялись на фильтрационные пункты. Однако, после 15 часов наиболее активные митингующие, используя проходные дворы вновь попытались проникнуть на площадь с северо-западной стороны, но не смогли этого сделать. К 17 часам количество военнослужащих внутренних войск, привлеченных к операции, увеличилось до 1343 человек. В 18 часов 45 минут ЦК Компартии, Президиум Верховного Совета, Совет Министров Казахстана обратились по радио к гражданам города о поддержании общественного порядка. Толпа отреагировала отрицательно. В личный состав групп оцепления полетели камни, палки и другие предметы. С целью прекращения бесчинств генерал-полковник внутренней службы Б.К. Елисов решил совместным и одновременным воздействием сил и средств на митингующих с трех направлений при поддержке 10 БТР и 10 пожарных машин во взаимодействии с группами оцепления вытеснить бесчинствующие элементы с прилегающих к площади улиц и восстановить общественный порядок в городе. Активные участники беспорядков изымались и направлялись на фильтрационные пункты. В последующем был проведен рейд по дворам и улицам. В результате активных действий личного состава толпа была вытеснена и рассеяна. Изъято около 400 агрессивно настроенных участников хулиганских действий, 25 преступников, из них 6 находились во всесоюзном розыске, 62 единицы холодного оружия, 5 единиц огнестрельного оружия. ПО официальным данным три человека погибло. Впоследствии 99 человек было привлечено к уголовной ответственности и приговорено судом к различным срокам лишения свободы. В официальной советско-российской историографии эти волнения остались как "декабрьские события". В народной памяти казахов - как "Желтоксан" (декабрь). Эти два дня - наш общий народный траур по безвинно пострадавшей молодежи, ставшей жертвой тоталитарного режима в политических разборок. И одновременно это день когда казахский народ показал свое проснувшееся самосознание. Эти парни и девушки сделали многое для поднятия казахского духа у нашего народа. Именно это восстание послужило катализатором процесса возрождения казахскости в среде городских казахов. Стало ясно кто есть кто, и иллюзии о единой нации, "советском народе", окончательно рухнули. Желтоксан - крайне неоднозначен и противоречив. Многое там было - и смелость, и политический расчет, и цинизм, и глупость, и правда, и ложь, и много чего еще... События тех памятных дней остаются одной из кровавых и смутных страниц новейшей истории Казахстана. Но совершенно ясно одно: Желтоксан - это переломное событие в история Казахстана, предзнаменование перемен в стране, итогом чего через пять лет стало принятие закона о Независимости в 1991 году. Алматы открыл драматический список городов не просто по алфавиту - далее начались национальные движения в Тбилиси (1989), Кишиневе (1989), Баку (1990), Риге (1990), Вильнюсе (1991)'и других городах СССР... Несмотря на то, что дата Желтоксана не вспоминается на официальном уровне, нельзя, например, забывать о том, что с обретением Независимости улица Мира, одна из центральных улиц города Алматы (Алма-Аты), была переименована в улицу Желтоксана. |